The Unreliable Archives wordt een installatie performance over de onbetrouwbaarheid van (collectieve) herinneringen.
Mijn vader was exploratiegeoloog en werkte in de mijnbouw. Via zijn rotscollectie en geologische verhalen en een fascinatie voor meer-dan-menselijke vormen van intelligentie ben ik in een wereld terecht gekomen van mos, fungi en stenen: natuurfenomenen die op andere manieren in de wereld aanwezig zijn. Ik ben op zoek naar perspectiefveranderingen, naar nieuwe invalswegen in de complexiteit en zwaarte van onze Europese koloniale geschiedenissen. Onze relatie met de aarde, met wat ons omgeeft en onder ons voeten ligt is veranderd. We kijken niet meer met ontzag en verwondering naar natuurfenomenen, we willen ze begrijpen, meten, bemeesteren. We willen er als mens boven staan. Ik wil ze ook begrijpen, maar om me er tussen te zetten, te leren kennen en er deel van uit te maken. Er is geen grote kaart die ons de weg toont vanuit vogelperspectief. We wandelen langs de weg van onze levens, niet erboven (Ingold, 2016). Hoe kunnen we onze lokale, gesitueerde kennis, die wij ‘Onderweg’ opbouwen, samenbrengen zonder een groot ‘objectief’ verhaal te willen maken? Hoe kunnen we samen met anderen opnieuw leren spreken vanuit fragmenten? (Haraway, 2016). Hoe veranderen we van perspectief?
Als je naar ondergrondse transformatieprocessen kijkt, leer je tijd en beweging van materialen anders bekijken en voelen. Wat ooit vloeibaar was, kristalliseert; wat levend was fossiliseert; vloeibare rots spuit uit de grond, koelt en verhardt. Alles is in lagen opgebouwd en vertelt ons verhalen. Deze verhalen kan je volgen in lijnen in het landschap, in kleuren en hardheid, ze zijn verweven met elkaar en duwen elkaar omhoog of drukken elkaar naar beneden. De verhalen in The Unreliable Archives kan je bekijken als stenen. Elke steenverhaal is een samensmelting van basismaterialen (mineralen, kristallen, ervaringen, herinneringen…), transformaties, ontmoetingen en plaatsen. Verhalen kunnen polyfoon zijn, al hoor je sommige stemmen meer dan anderen. In mijn zoektocht naar hoe wij op andere manieren ruimte kunnen innemen en onze verhouding tegenover onze omgeving en elkaar kunnen transformeren, wil ik deze stenen polyfonie laten klinken in de vorm van audioverhalen.
In verhalen over mijnbouw, link ik ondergrondse bewegingen aan bewegingen van mensen bovengronds. Ik verzamel bijvoorbeeld verhalen over migratie en mijnbouw in Zuid Afrika. Ik verzamel verhalen over de impact van mijnbouw op natuur en gemeenschappen in Lapland. Ik verzamel verhalen over wortels zoeken en thuis vinden ondanks (collectieve) trauma’s. bijvoorbeeld over geforceerde landonteigening, het Britse internaatsysteem, het ‘Homelands’ systeem in Zuid Afrika. De impact van deze trauma’s, op mensen en op de aarde, zijn niet onmiddellijk zichtbaar. Ze worden doorgegeven over generaties en zijn zichtbaar in de littekens in landschappen. Het verzamelen en delen van deze verhalen als startschot voor ontmoeting en uitwisseling staat centraal in mijn artistieke praktijk.
Ik wil mensen uitnodigen om tijd te nemen om met deze complexiteiten te zitten, ernaar te luisteren, te bekijken en te voelen met alle materialen en wezens in de Archieven. Via verhalen, artefacten en praktijken te delen wil ik uitwisselen over welke perspectief veranderingen ze zelf willen zien en welke complexe relaties ze deel van uitmaken met mensen en de levende wereld om zich heen.
Een archief kan noch betrouwbaar, noch volledig zijn. Het zijn subjectieve verzamelingen van fragmenten, geordend door subjectieve archivarissen binnen een specifiek tijdsperk of kader (Derrida, 1995, Ernst, 2012). Onze herinneringen zijn onbetrouwbaar, subjectief en veranderen doorheen de tijd. (Draaisma, 2012). Door zelf een kader van onbetrouwbaarheid te gebruiken kan ik het idee van ‘objectiviteit’ in vraag stellen, en kijken naar welke verhalen er ontbreken en verzwegen zijn. Het geeft me ruimte om mijn eigen subjectieve ervaringen erin te weven en nieuwe verhalen te ‘fabuleren’ op kritische wijze (Hartman, 2008, Daston & Galison, 2007). Ik maak in audioverhalen, papier, textiel en beelden een steeds veranderend landschap van verhalen, plaatsen, thema’s en stemmen die met elkaar verweven zijn. Deze verhalen vormen meerstemmige, bewegende archieven, waarin nieuwe verhalen geweven kunnen worden.
Concept en maker: Rona Kennedy, componist en audio montage: Hans Roels, Dramaturgie: Kopano Maroga, Scenografie: Saskia Lauwaard en Katrijn Baeten.
Met steun van de Vlaamse gemeenschap (kunstendecreet),Mestizo Arts Platform, Rataplan, Workspace Brussel, C-Takt, CAMPO, Voo?uit, Toneel academie Maastricht.